Το πεντάτομο αριστούργημα του Ουγκό, “Οι άθλιοι”, είναι μεγαλειώδες, συναρπαστικό, συγκινητικό, ρομαντικό, πανανθρώπινο: ό,τι και να πει κανείς για το κλασικό αυτό μυθιστόρημα-σταθμό της γαλλικής, αλλά και της παγκόσμιας, λογοτεχνίας, θα είναι λίγο.
Άλλοι θα το διαβάσουν σαν μια αιώνια και ανυπέρβλητη ιστορία αγάπης, άλλοι σαν την πορεία ενός βασανισμένου ανθρώπου προς τη λύτρωση, άλλοι σαν ιστορικό-κοινωνικό σχόλιο μιας ολόκληρης εξεγερμένης και ταραχώδους εποχής, κάποιοι, τέλος, θα δουν σ’ αυτό μια αθάνατη πινακοθήκη αλησμόνητων ανθρώπινων χαρακτήρων. Είναι όλα αυτά μαζί, αλλά και κάτι παραπάνω: ο θρύλος του 19ου αιώνα, ένα μυθιστόρημα ποιητικό, ένας ποταμός γνήσια λογοτεχνικής απόλαυσης. Ο Ουγκό δημιουργεί διαχρονικές ιδέες, ιδανικές μορφές, αιώνια σύμβολα μεγαλείου και μοίρας: τα ονόματα του Γιάννη Αγιάννη, του Μάριου και της Τιτίκας, του Ιαβέρη, του Γαβριά είναι γνωστά ακόμη και σε όσους δεν έχουν διαβάσει ποτέ το βιβλίο, έχοντας αποκτήσει συμβολική σημασία.
Τέλος, και για να συνειδητοποιήσουμε πόσο επίκαιρο παραμένει και στις μέρες μας το έργο αυτό, ας θυμηθούμε τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα:
“Όσο θα υπάρχει πάνω στη γη αμάθεια και δυστυχία, βιβλία όπως το παρόν μπορεί να μην είναι ανώφελα”. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)