Στο έργο αυτό αναπτύσσεται η μαρξιστική θεωρία της ταξικής πάλης, της επανάστασης, του κράτους και της δικτατορίας του προλεταριάτου. Γράφτηκε με βάση την πείρα από την Κομμούνα του Παρισιού το 1871 όπου η εργατική τάξη για πρώτη φορά στην ιστορία –την περίοδο του Γαλλοπρωσικού πολέμου– κατάφερε να καταλάβει την εξουσία. Δημοσιεύτηκε με τη μορφή προκήρυξης του Γενικού Συμβουλίου της Πρώτης Διεθνούς των Εργατών. Ο Φρίντριχ Ένγκελς στον πρόλογο της έκδοσης του έργου (αφιερωμένης στα 20 χρόνια της Κομμούνας) το 1891 αναφέρει:

«Η Κομμούνα αναγκάστηκε αμέσως από την αρχή να αναγνωρίσει ότι όταν η εργατική τάξη έρθει πια στην εξουσία δεν μπορεί να εξακολουθεί να διοικεί με την παλιά κρατική μηχανή, ότι η εργατική τάξη για να μην ξαναχάσει την κυριαρχία που μόλις είχε καταχτήσει πρέπει από τη μια να παραμερίσει όλη την παλιά καταπιεστική μηχανή που ως τότε είχε χρησιμοποιηθεί εναντίον της, κι από την άλλη να εξασφαλίζει τον εαυτό της από τους ίδιους της τους βουλευτές και υπαλλήλους της ορίζοντας ότι όλοι δίχως καμιά εξαίρεση μπορούν να ανακληθούν σ’ οποιαδήποτε στιγμή.» Το βιβλίο αυτό έχει διπλή αξία. Ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει μέσα από τις γραμμές του την πορεία της πρώτης απόπειρας κατάκτησης της εξουσίας από το προλεταριάτο. Ο Μαρξ συνδυάζει την παρουσίαση των γεγονότων με την επιστημονική, υλιστική ερμηνεία τους και διατυπώνει το θεμελιώδες συμπέρασμα ότι η Κομμούνα ήταν η πρώτη επανάσταση με την οποία η εργατική τάξη αναγνωρίστηκε ανοιχτά σαν ηγετική δύναμη σαν «η μόνη τάξη που ήταν ακόμα ικανή για κοινωνική πρωτοβουλία». Ταυτόχρονα, ο Μαρξ βγάζει σημαντικά συμπεράσματα για την επαναστατική πολιτική της εργατικής τάξης. Ανάμεσα στ’ άλλα ξεχωρίζει η σημασία που δίνει στην ουσία του εργατικού κράτους, ότι δηλαδή είναι δικτατορία του προλεταριάτου μέσω της οποίας και μόνο μπορεί «…να πραγματοποιηθεί η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας…»