«Τα Λόγια της πλώρης είναι το βιβλίο της θάλασσας. Σαν τέτοιο μένει ζωντανό στην ελληνική γραμματολογία, σαν τέτοιο τ’ αγάπησαν δύο γενιές ενός λαού που τον περιζώνει το νερό. Η θάλασσα στους θυμούς της και στις καλοσύνες της … με τη σκληρή ζωή των δουλευτάδων της, με τη λεβεντιά των ανθρώπων που την νικούνε και με τα πένθη εκείνων που νικά –η θάλασσα είναι εδώ το στοιχείο του Καρκαβίτσα κι ο κόσμος των θαλασσινών είναι ο πρωταγωνιστής του.

Ο αναγνώστης θα γνωρίσει μέσα στα Λόγια της πλώρης τη βιοπάλη του θαλασσινού. Θα βρει το μούτσο και το ναύτη, αληθινή εργατιά του καραβιού, το φαμελίτη που ιδροκοπά για το ψωμί των παιδιών του ή για την προίκα των αδερφάδων του, το σφουγγαρά που μισθώνεται στο νοικοκύρη της μηχανής, το σκληρό θαλασσόλυκο που … γίνεται ένα με το τσούρμο της δουλειάς.»

Από τον πρόλογο του Θοδόση Πιερίδη

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ (1865-1922). Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας γεννήθηκε στα Λεχαινά της Ηλείας και ήταν ο πρωτότοκος γιος του Δημητρίου Καρκαβίτσα και της Άννας, το γένος Σκαλτσά. Είχε τέσσερις αδερφούς και τέσσερις αδερφές. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη γενέτειρά του και 13 χρόνων πήγε στην Πάτρα για γυμνασιακές σπουδές. Εκεί μελέτησε ελληνική μυθολογία και ελληνική λογοτεχνία, κυρίως τους Επτανήσιους και τους πεζογράφους της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής.

Το 1883 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ οπού αποφοίτησε πέντε χρόνια αργότερα. Στην Αθήνα σχετίστηκε με τον Κωστή Παλαμά, τον Κωσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο.

Τις εντυπώσεις του τις κατέγραψε σε μια σειρά οδοιπορικών σημειώσεων, που αξιοποίησε στη νουβέλα του Ο Ζητιάνος το 1897. Υπηρέτησε, επίσης, ως έφεδρος δόκιμος γιατρός και το 1891, μετά από τη λήξη της στρατιωτικής του θητείας, διορίστηκε υγειονομικός γιατρός στο ατμόπλοιο «Αθήναι», με το οποίο ταξίδεψε στη Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα, στα παράλια της Μικράς Ασίας και στον Ελλήσποντο. Οι εμπειρίες του από την περίοδο αυτήν της ζωής του περιέχονται στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο Σ’ Ανατολή και Δύση και αξιοποιήθηκαν στη συλλογή διηγημάτων Λόγια της Πλώρης (1899). Από τον Αύγουστο του 1896 και ως το 1921 υπήρξε μόνιμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, φτάνοντας ως το βαθμό του γενικού αρχίατρου. Από τη θέση αυτή συνέχισε να ταξιδεύει με συνεχείς μεταθέσεις που επιδίωξε ο ίδιος (την έντονη αυτήν επιθυμία του για τα ταξίδια ονόμαζε ο ίδιος αειφυγία). Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρίας που προωθούσε τη Μεγάλη Ιδέα και η ήττα του 1897 στάθηκε για τον Καρκαβίτσα μια μεγάλη απογοήτευση. Μέλος του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909, συμμετείχε στο κίνημα στο Γουδή, στράφηκε, όμως, στη συνέχεια εναντίον του Βενιζέλου. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους ως στρατιωτικός γιατρός και το 1916 αντιτάχτηκε στο κίνημα Εθνικής Αμύνης, με αποτέλεσμα να τεθεί σε περιορισμό και να εξοριστεί στη συνέχεια στη Μυτιλήνη. Στο στράτευμα επανήλθε το 1920 και αποστρατεύτηκε δύο χρόνια αργότερα με δική του αίτηση.

Οι κακουχίες της εξορίας συνέβαλαν στον κλονισμό της υγείας του και το 1922 πέθανε από φυματίωση.

Η πορεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα στα Γράμματα ξεκίνησε στα πλαίσια της φθίνουσας περιόδου του Αθηναϊκού Ρομαντισμού. Από την περίοδο αυτή σώζονται χειρόγραφα από ποιητικά και πεζά έργα του στην καθαρεύουσα. Πολύ σύντομα, όμως, στράφηκε στη δημοτική και έγινε δημοφιλής στους λογοτεχνικούς κύκλους, δημοσιεύοντας από το 1885 άρθρα ποικίλου περιεχομένου, διηγήματα και νουβέλες σε πολλά αθηναϊκά λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Τις εκδόσεις των έργων του φρόντιζε ο ίδιος, διορθώνοντας και συμπληρώνοντας τις αρχικές μορφές των κειμένων του.

Η πεζογραφία του κινήθηκε αρχικά στα πλαίσια της ειδυλλιακής ηθογραφίας με αρκετά λαογραφικά στοιχεία και πέρασε σταδιακά προς το ρεαλισμό με στοιχεία κοινωνικού προβληματισμού, με σχηματικό ορόσημο τη Λυγερή (1890) και κορυφαία έκφραση το Ζητιάνο (1897). Από τα 80 συνολικά διηγήματά σταθμός στάθηκε η συλλογή τα Λόγια της Πλώρης του 1899.