Τα Ανθρώπινα Μέτρα με τον πυκνό λυρισμό τους, το απόσταγμα δυνατής έκφρασης, θυμίζουν δούλεμα στίχου αυστηρό στο ολισθηρό έδαφος της τόσο πολυδοσμένης θεματογραφίας αντιστασιακού κειμένου. Η μορφή που αναδύεται από το βιβλίο αυτό είναι, λες, το αποκορύφωμα, το φτάσιμο του είδους με νέα εντελώς έκφραση που σε καθηλώνει. Υπόδειγμα γραφής με την εξαίσια γλώσσα τους, που όλο χυμούς, ζωντανεύει βιώματα πόνου, λεβεντιάς, έξαρσης μιας περιόδου ανεξάντλητης σε συμμετοχή του λαού μας.

(ΕΦΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ – Ριζοσπάστης)

Μας κάνει κοινωνούς των απλών, των ταπεινών, των αδικημένων ανθρώπων.

 (ΝΙΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΕΑ – Έρευνα)

Ο συγγραφέας, σαν αληθινός τεχνίτης, αντλεί από την πραγματικότητα και από τα πλούσια αποθέματα των προσωπικών αγωνιστικών βιωμάτων του και κατορθώνει να τα μετουσιώνει με πνοή ζωής στην περιοχή της τέχνης.

(ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΛΕΤΑΣ – Αιολικά Γράμματα)

Δεν είναι (επομένως) μόνο η ουσία που κάνει τα Ανθρώπινα μέτρα να ξεχωρίζουν και να συγκινούν. Είναι και η μορφή, το λιτό περίγραμμα, το αισθητικό ένδυμα, η καθαρή γλώσσα, που δένουν αρμονικά περιεχόμενο και μορφή, δίνοντάς τους μια καινούργια ζωή, μια κίνηση εκφραστική που τα σφιχτοδένει και τα οδηγεί σταθερά σε συγκλονιστικές αποκαλύψεις του εσωτερικού ανθρώπινου μεγαλείου. Σπάνια το ιδεολογικό κίνητρο διοχετεύεται τόσο επιδέξια, σε σημείο που να κερδίζει και τον πιο συνοφρυωμένο αναγνώστη.

(Στέλιος Γεράνης)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Νίκος Παπανδρέου (14 Δεκεμβρίου 1922 – 14 Δεκεμβρίου 1998). Υπήρξε ο λογοτέχνης αγωνιστής της Αντίστασης.

Παιδί μιας εύπορης οικογένειας του Βόλου (ο πατέρας του ήταν βιοτέχνης επίπλων), ο Νίκος Παπανδρέου γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου του 1922. Το Δημοτικό και το Γυμνάσιο το έβγαλε στη γενέτειρά του. Πριν προλάβει ν’ αρχίσει πανεπιστημιακές σπουδές, στις αρχές του 1942, εντάσσεται στο ΕΑΜ και βγαίνει, από τους πρώτους στην περιοχή της Θεσσαλίας, στο βουνό ως αντάρτης του ΕΛΑΣ, πολεμώντας μέχρι το τέλος της Κατοχής. Εντάχτηκε στο ΚΚΕ το 1943. Ο Ν. Παπανδρέου το 1945 διώκεται, δικάζεται, φυλακίζεται στο Βόλο, στη Λάρισα, στα Τρίκαλα και εξορίζεται στα Κύθηρα. Το 1947 καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική θητεία του. Όμως, από το Κέντρο Στρατολογίας Βόλου στέλνεται –και μάλιστα γυμνός μέσα στο αμπάρι ενός πλοίου– να «υπηρετήσει» στη Μακρόνησο, όπου υφίσταται τα γνωστά για τους αγωνιστές φαντάρους μέτρα της «σχολής για την απόκτηση εθνικής συνειδήσεως». Το 1949 η μονάδα του στέλνεται στην Αλεξανδρούπολη για να πολεμήσει ενάντια στο ΔΣΕ. Με την άφιξή τους, όμως, στην Αλεξανδρούπολη οργανώνεται η φυγή των Μακρονησιωτών της μονάδας 79 του Πεζικού, μαζί με τον οπλισμό τους, προς το ΔΣΕ. Για την πράξη του αυτή, θα καταδικαστεί από το στρατοδικείο Καβάλας δις εις θάνατον και μία σε ισόβια. Με το ΔΣΕ περνά στον Έβρο, απ’ όπου μετά από το γνωστό ηρωικό ελιγμό των μαχητών, καταφεύγει στη Βουλγαρία και στη συνέχεια περνά στη Ρουμανία, όπου ζει αρκετά χρόνια και μετά στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία.

Κατά την παραμονή του στη Ρουμανία, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Βουκουρεστίου Φιλολογία και Φιλοσοφία. Παράλληλα, εργάστηκε στο Εκδοτικό του ΚΚΕ (Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις). Στα χρόνια της διαμονής του στη ΓΛΔ, εργάστηκε ως δημοσιογράφος του ραδιοφωνικού σταθμού «Η Φωνή της Αλήθειας».

Μετά από τη Μεταπολίτευση, περίπου το Νοέμβρη του 1974, η οικογένειά του στην Ελλάδα τον ειδοποιεί ότι πεθαίνει η μητέρα του. Καταφέρνει να πάρει άδεια εισόδου και οχταήμερης παραμονής στην Ελλάδα. Πέντε μέρες μετά από τον ερχομό του, η μητέρα του πεθαίνει. Η μεταπολιτευτική Ελλάδα, όμως, του αρνείται την παραμονή. Μετά βασάνων, για ένα διάστημα και κάθε τόσο του ανανεώνει «για δέκα μέρες» την άδεια παραμονής, ωσότου προειδοποιείται αυστηρά ότι «πρέπει ν’ αναχωρήσει εντός διημέρου». Μέχρι το 1977, οπότε του αποδόθηκε η ελληνική ιθαγένεια και ήρθε και η οικογένειά του στην Αθήνα, ο Ν. Παπανδρέου ζούσε και δρούσε μισοπαράνομα. Πριν, αλλά και μετά από την απόδοση της ιθαγένειας, συνεργαζόταν με το Ριζοσπάστη, ενώ αργότερα και για μερικά χρόνια εργάστηκε ως μεταφραστής λογοτεχνικών έργων στο εκδοτικό της Σύγχρονης Εποχής, η οποία εξέδιδε και τα δικά του έργα.

Στο ενεργητικό του είχε μεταφράσεις έργων του Ντοστογιέφσκι, Τσέχοφ, Αϊτμάτοφ, Φαντέγιεφ, Λεόνοφ, Ρασπούτιν και σύγχρονων Σοβιετικών συγγραφέων και ποιημάτων του Μαγιακόφσκι. Τα δικά του έργα είναι: Το Ελληνικό Δημοτικό Τραγούδι (μελέτη), Μνήμες (αντιστασιακά διηγήματα), Ανθρώπινα μέτρα (αντιστασιακά διηγήματα, που απέσπασαν το Α΄ Διεθνές Βραβείο Διηγήματος «Premio Italia ’83»), Νύχτα και Εμπροσθοφυλακή. Έργα που εμπνεύστηκε από το έπος της Εθνικής Αντίστασης και τον Εμφύλιο πόλεμο και στα οποία αναφερόταν ένα κριτικό δοκίμιο της Νίκης Κωνσταντινέα (1989).

(ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 24 Γενάρη 1999)